![قدیمی‌ترین راه آهن شناخته شده برای حمل انسان یا حیوانات به قرن ششم پیش از میلاد در کورینث (Corinth) یونان باز می‌گردد. مسیر پُست (The Post Trak)، گذرگاه ماقبل تاریخ در دره رودخانه برو در سطح سامرست، انگلستان، یکی از قدیمی‌ترین مسیرهای ساخته شده‌ی شناخته شده است که پیشینه آن به حدود 3838 پیش از میلاد می‌رسد؛ حدود 30 سال پیش از ساخت مسیر سوییت (The Sweet Track). شواهد نشان می‌دهد که مسیری سنگفرش شده به نام دیولکوس (Diolkos) به طول 6 تا 8.5 کیلومتر وجود داشت که قایق ها را از حدود 600 سال قبل از میلاد به سراسر تنگه کورینث در یونان منتقل می‌کرد. وسایل نقلیه چرخ‌دار که توسط مردان و حیوانات کشیده می‌شدند در شیارهایی در سنگ آهک می‌چرخیدند که مانند ریل راه‌آهن عمل کرده و از خروج واگن‌ها از مسیر مورد نظر جلوگیری می‌کرد. این مسیر بیش از 650 سال مورد استفاده قرار گرفت. مسیرهای سنگفرش شده نیز بعدها در مصر رومی (Roman Egypt) ساخته شد. حمل و نقل ریلی در اواسط قرن شانزدهم در آلمان به شکل فونیکولارها[1] و واگن‌ها با نیروی اسب بخار از سر گرفته شد. در سال 1515، کاردینال ماتیوس لانگ (Cardinal Matthäus Lang) شرحی از رایسزوگ (Reisszug)، خط آهن فونیکولار واقع در قلعه هوهنسالزبورگ در اتریش نوشت. این خط در اصل از ریل‌های چوبی و طناب کنف استفاده می‌کرد و توسط نیروی انسانی یا حیوانی، کشیده می‌شد. این خط هنوز وجود دارد و همچنان به شکل امروزی مورد استفاده است. راه آهن در اوایل سال 1550 در آلمان وجود داشت. این مسیرهای ریل چوبی که «واگن‌راه» نامیده می‌شوند، آغاز حمل‌ونقل ریلی مدرن بودند و حرکت واگن‌های اسب‌کشی یا گاری‌ها را در جاده‌های خاکی آسان‌تر می‌کردند. در اواخر دهه 1700، آهن جایگزین ریل‌ها و چرخ‌های چوبی شد، زیرا واگن‌راه‌ها به «تراموا» تبدیل شدند و در سراسر اروپا محبوب شدند. حمل بار ریلی همچنان با اسب انجام می‌شد تا لکوموتیو بخار در اوایل دهه 1800 وارد کار شد. حمل و نقل ریلی مدرن با یک لوکوموتیو بخار بریتانیا در سال 1802 آغاز شد. این لکوموتیو، نخستین لوکوموتیو بخار برای حمل مسافر در یک خط راه آهن عمومی در سال 1825 راه آهن استاکتون و دارلینگتون بود. نخستین خط راه‌آهن عمومی بین شهری، راه‌آهن لیورپول و منچستر در سال 1830 افتتاح شد. در دهه 1880، برق‌رسانی راه‌آهن با تراموا و سیستم‌های حمل و نقل سریع آغاز شد. آمریکایی‌ها نیز از دهه 1820 از راه‌آهن استفاده می‌کنند. اکثر لکوموتیوهای اولیه در آمریکا از بریتانیای کبیر وارد می‌شدند، اگرچه ایالات متحده به سرعت صنعت تولید لکوموتیو خود را تشکیل داد. تولید لکوموتیوهای آمریکایی در اوایل دهه 1830 آغاز شد. راه‌آهن‌ها در ایالات متحده به راه افتادند زیرا هنوز ماشین‌ها و هواپیماها اختراع نشده بودند! قطارها در دوره‌ای به نام «عصر طلایی» راه‌آهن، که از دهه 1880 تا 1920 ادامه داشت، مهم‌ترین روش حمل‌ونقل بود. در اوایل دهه 1900، اتومبیل ها و هواپیماها اختراع شدند و محبوبیت آنها در ایالات متحده به سرعت افزایش یافت. پس از دهه 1920، اتومبیل‌ها و هواپیماها جایگزین قطارها به عنوان وسیله اصلی حمل و نقل شدند. همانطور که نیروی بخار در طول قرن نوزدهم به تدریج جایگزین نیروی اسب شد، اصطلاح "واگن‌راه" منسوخ شد و با اصطلاح "راه‌آهن" جایگزین شد. نخستین لوکوموتیوهای بخار در قرن نوزدهم در بریتانیای کبیر پدید آمدند. اگرچه این لوکوموتیوها در آغاز واگن‌های پر از زغال سنگ را می‌کشیدند، اما به زودی برای جا دادن نخستین مسافران خود مهندسی شدند. لوکوموتیو بخار سوخت خود را از سوختن مواد قابل احتراق مانند زغال سنگ، چوب و نفت برای تولید بخار به دست می‌آورد. سپس آن بخار قطعات مختلفی از ماشین آلات را به حرکت در می‌آورد که با هم کار می‌کنند و قطار را به جلو می‌برند. در طول دهه 1940، لوکوموتیوهای بخار با لوکوموتیوهای دیزلی جایگزین شدند. در طول دهه 1960، سیستم‌های راه‌آهن پرسرعت برقی در ژاپن و بعدها در برخی کشورهای دیگر معرفی شدند. بسیاری از کشورها در حال جایگزینی لکوموتیوهای دیزلی با لکوموتیوهای الکتریکی هستند که عمدتاً به دلیل مشکلات محیط زیستی است؛ مانند سوئیس که شبکه خود را کاملاً برقی کرده است. حمل و نقل زمینی هدایت شده خارج از تعاریف سنتی راه‌آهن، مانند مونوریل یا مگلو، امتحان شده است اما استفاده محدودی از آن دیده شده است.](https://sarirlogistic.com/wp-content/uploads/2023/10/steam-train-512506_1920-edited-1024x727.jpg)
پیش از این، به خلاصه‌ای از تاریخچه حمل ریلی در اشاره کردیم. در این متن، این تاریخچه را با جزئیات بیشتری تا قرن بیستم بررسی می‌کنیم. قدیمی‌ترین راه آهن شناخته شده برای حمل انسان یا حیوانات به قرن ششم پیش از میلاد در کورینث (Corinth) یونان باز می‌گردد. مسیر پُست (The Post Trak)، گذرگاه ماقبل تاریخ در دره رودخانه برو در سطح سامرست، انگلستان، یکی از قدیمی‌ترین مسیرهای ساخته شده‌ی شناخته شده است که پیشینه آن به حدود ۳۸۳۸ پیش از میلاد می‌رسد؛ حدود ۳۰ سال پیش از ساخت مسیر سوییت (The Sweet Track). شواهد نشان می‌دهد که مسیری سنگفرش شده به نام دیولکوس (Diolkos) به طول ۶ تا ۸٫۵ کیلومتر وجود داشت که قایق ها را از حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد به سراسر تنگه کورینث در یونان منتقل می‌کرد. وسایل نقلیه چرخ‌دار که توسط مردان و حیوانات کشیده می‌شدند در شیارهایی در سنگ آهک می‌چرخیدند که مانند ریل راه‌آهن عمل کرده و از خروج واگن‌ها از مسیر مورد نظر جلوگیری می‌کرد. این مسیر بیش از ۶۵۰ سال مورد استفاده قرار گرفت. مسیرهای سنگفرش شده نیز بعدها در مصر رومی (Roman Egypt) ساخته شد.
حمل و نقل ریلی در اواسط قرن شانزدهم در آلمان به شکل فونیکولارها[۱] و واگن‌ها با نیروی اسب بخار از سر گرفته شد. در سال ۱۵۱۵، کاردینال ماتیوس لانگ (Cardinal Matthäus Lang) شرحی از رایسزوگ (Reisszug)، خط آهن فونیکولار واقع در قلعه هوهنسالزبورگ در اتریش نوشت. این خط در اصل از ریل‌های چوبی و طناب کنف استفاده می‌کرد و توسط نیروی انسانی یا حیوانی، کشیده می‌شد. این خط هنوز وجود دارد و همچنان به شکل امروزی مورد استفاده است. راه آهن در اوایل سال ۱۵۵۰ در آلمان وجود داشت. این مسیرهای ریل چوبی که «واگن‌راه» نامیده می‌شوند، آغاز حمل‌ونقل ریلی مدرن بودند و حرکت واگن‌های اسب‌کشی یا گاری‌ها را در جاده‌های خاکی آسان‌تر می‌کردند.
در اواخر دهه ۱۷۰۰، آهن جایگزین ریل‌ها و چرخ‌های چوبی شد، زیرا واگن‌راه‌ها به «تراموا» تبدیل شدند و در سراسر اروپا محبوب شدند. حمل بار ریلی همچنان با اسب انجام می‌شد تا لکوموتیو بخار در اوایل دهه ۱۸۰۰ وارد کار شد. حمل و نقل ریلی مدرن با یک لوکوموتیو بخار بریتانیا در سال ۱۸۰۲ آغاز شد. این لکوموتیو، نخستین لوکوموتیو بخار برای حمل مسافر در یک خط راه آهن عمومی در سال ۱۸۲۵ راه آهن استاکتون و دارلینگتون بود. نخستین خط راه‌آهن عمومی بین شهری، راه‌آهن لیورپول و منچستر در سال ۱۸۳۰ افتتاح شد. در دهه ۱۸۸۰، برق‌رسانی راه‌آهن با تراموا و سیستم‌های حمل و نقل سریع آغاز شد.
آمریکایی‌ها نیز از دهه ۱۸۲۰ از راه‌آهن استفاده می‌کنند. اکثر لکوموتیوهای اولیه در آمریکا از بریتانیای کبیر وارد می‌شدند، اگرچه ایالات متحده به سرعت صنعت تولید لکوموتیو خود را تشکیل داد. تولید لکوموتیوهای آمریکایی در اوایل دهه ۱۸۳۰ آغاز شد. راه‌آهن‌ها در ایالات متحده به راه افتادند زیرا هنوز ماشین‌ها و هواپیماها اختراع نشده بودند! قطارها در دوره‌ای به نام «عصر طلایی» راه‌آهن، که از دهه ۱۸۸۰ تا ۱۹۲۰ ادامه داشت، مهم‌ترین روش حمل‌ونقل بود. در اوایل دهه ۱۹۰۰، اتومبیل ها و هواپیماها اختراع شدند و محبوبیت آنها در ایالات متحده به سرعت افزایش یافت. پس از دهه ۱۹۲۰، اتومبیل‌ها و هواپیماها جایگزین قطارها به عنوان وسیله اصلی حمل و نقل شدند.
همانطور که نیروی بخار در طول قرن نوزدهم به تدریج جایگزین نیروی اسب شد، اصطلاح “واگن‌راه” منسوخ شد و با اصطلاح “راه‌آهن” جایگزین شد. نخستین لوکوموتیوهای بخار در قرن نوزدهم در بریتانیای کبیر پدید آمدند. اگرچه این لوکوموتیوها در آغاز واگن‌های پر از زغال سنگ را می‌کشیدند، اما به زودی برای جا دادن نخستین مسافران خود مهندسی شدند. لوکوموتیو بخار سوخت خود را از سوختن مواد قابل احتراق مانند زغال سنگ، چوب و نفت برای تولید بخار به دست می‌آورد. سپس آن بخار قطعات مختلفی از ماشین آلات را به حرکت در می‌آورد که با هم کار می‌کنند و قطار را به جلو می‌برند.
در طول دهه ۱۹۴۰، لوکوموتیوهای بخار با لوکوموتیوهای دیزلی جایگزین شدند. در طول دهه ۱۹۶۰، سیستم‌های راه‌آهن پرسرعت برقی در ژاپن و بعدها در برخی کشورهای دیگر معرفی شدند. بسیاری از کشورها در حال جایگزینی لکوموتیوهای دیزلی با لکوموتیوهای الکتریکی هستند که عمدتاً به دلیل مشکلات محیط زیستی است؛ مانند سوئیس که شبکه خود را کاملاً برقی کرده است. حمل و نقل زمینی هدایت شده خارج از تعاریف سنتی راه‌آهن، مانند مونوریل یا مگلو، امتحان شده است اما استفاده محدودی از آن دیده شده است.
[۱] فونیکولار نوعی سیستم راه‌آهن کابلی است که نقاطی را در امتداد یک مسیر راه‌آهن که در شیب تند قرار دارد به هم متصل می‌کند.
منبع:
https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_rail_transport