لجستیک معکوس مجموعه فعالیتهایی است که پس از فروش محصول برای بازپسگیری ارزش و پایان دادن به چرخهی عمر محصول انجام میشود که معمولاً شامل بازگرداندن یک محصول به سازنده یا توزیع کننده یا ارسال آن برای سرویس، نوسازی یا بازیافت است. لجستیک معکوس گاهی اوقات زنجیرهی تامین پس از فروش، لجستیک پس از فروش یا رتروژیستیک نیز نامیده میشود.
مراحل پس از فروش که برای یک محصول میتواند در لجستسیک معکوس رخ دهد متعدد بوده و شامل موارد زیر است:
ساخت مجدد – بازیافت محصولیا تعمیر قطعات؛
نوسازی — فروش مجدد محصول برگشتی که تعمیر شده یا تأیید شده که در شرایط خوبی است.
سرویسدهی – دستهبندی گستردهای که شامل خدمات مشتری و بازگرداندن محصول میشود، مانند صدور مجوزهای بازگشت کالا.
مدیریت بازده؛
بازیافت و مدیریت زباله؛
مدیریت گارانتی؛ و
مدیریت انبار.
بهبود لجستیک معکوس
مانند دیگر فرآیندهای مدیریت زنجیرهی تامین (SCM یا Supply Chain Management)، لجستیک معکوس را میتوان با برنامهریزی، مدیریت و اجرای بهتر کارآمدتر و سودآورتر کرد و جزء کلیدی مدیریت چرخهی عمر خدمات (SLM یا Service Life Management) است.
لجستیک معکوس میتواند تأثیر قابل توجهی بر سود شرکت داشته باشد، چه خوب و چه بد. برای مثال، سیاستهای بازپرداخت سخاوتمندانه میتواند توزیعکنندگان و خردهفروشان را تشویق کند تا سهام بیشتری را نسبت به آنچه که انتظار فروش دارند سفارش دهند، که این کار میتواند هزینههای موجودی را برای تولیدکنندگان افزایش دهد. از سوی دیگر، دفع صحیح محصولات میتواند جریمههای ناشی از عدم رعایت مقررات محیط زیستی را به حداقل برساند.
همان فناوریهای مدیریت زنجیرهی تامین و تجارت الکترونیکی که در انتقال محصولات به مصرفکنندگان (معروف به لجستیک پیشرو) در لجستیک معکوس، از جمله بارکدها و اسکنرهای مورد استفاده برای ردیابی برگشتها، سیستمهای جابهجایی مواد در انبارها و تبادل الکترونیکی دادهها (EDI یا Electronic Data Interchange) برای انتقال اسناد میان تامینکنندگان زنجیره تامین استفاده میشوند.
![](https://sarirlogistic.com/wp-content/uploads/2022/06/post-14-1024x1024.jpg)